
Onze selectiecriteria
Een antisepticum wordt vooral in de geneeskunde gebruikt om infectie van een wond te voorkomen. Het kan verschillende ziektekiemen doden, zoals virussen, schimmels en bacteriën. Vanwege deze antiseptische werking worden antiseptica ook gebruikt als ontsmettingsmiddelen.
Met behulp van onze antiseptica test 2022 willen we je alle belangrijke informatie over het onderwerp antiseptica geven. Dit omvat ook de werking en het gebruik van antiseptica, en mogelijke alternatieven. Bovendien hebben we verschillende antiseptica met elkaar vergeleken en de beste voor je uitgekozen.
Inhoud
De belangrijkste feiten in het kort
- Antiseptica worden zowel in de geneeskunde als in de privésfeer gebruikt om wondinfectie te voorkomen. Daarnaast kunnen ook antiseptica gebruikt worden om oppervlakken te ontsmetten.
- Er wordt onderscheid gemaakt tussen vloeibare antiseptica en antiseptische zalven en gels. Voordat je een antisepticum koopt, zijn er criteria waarmee je rekening moet houden bij je keuze.
- Ook al is antisepticum overtuigend met zijn effectieve werking, er zijn veel alternatieven die je beslist kunt overwegen en die minstens zo effectief kunnen zijn.
Beste antiseptica: Onze selectie
Criteria voor het kopen en evalueren
van antiseptica
Niet alle antiseptica zijn hetzelfde. Er zijn enkele criteria die belangrijk zijn om het juiste product te kiezen. Deze aspecten zijn:
Voordat je een antisepticum koopt, moet je de verschillende aanbiedingen vergelijken op basis van deze kenmerken.
Ingrediënten
De samenstelling van de ingrediënten van antiseptica hangt af van de fabrikant enerzijds en van het beoogde gebruik anderzijds. Ook de verhoudingen tussen de verschillende stoffen kunnen sterk variëren.
Gewone ingrediënten van een antisepticum zijn gezuiverd water en alcoholen zoals ethanol, hexanol en propanol. Maar ook andere stoffen zoals polyhexanide, natriumchloride, povidon-iodine, chloorhexidine en natriumhydroxide.
Bij antiseptica wordt vooral een onderscheid gemaakt tussen producten met en zonder alcohol. Alcohol heeft een zeer sterke antiseptische werking, maar kan voor sommige toepassingen te agressief zijn.
Huidverdraagzaamheid
Een ander belangrijk punt bij de keuze van een antisepticum is de verdraagzaamheid van het product op de huid. De tolerantie van de huid hangt onder andere af van de ingrediënten van het antisepticum.
De bekendste kwaliteitszegels komen van Dermatest, ECARF, DAAB en de Deutsche Haut- und Allergiehilfe e.V.
Je kunt een intolerantie van het product op de huid herkennen aan beoordelingen van klanten. De meest voorkomende klachten zijn een branderig gevoel op de huid, pijn als het antisepticum in contact komt met wonden en allergische reacties.
Je moet ook nagaan of het product dermatologisch getest is. Zo’n etiket laat vooral zien dat het antisepticum aan verschillende tests onderworpen is. Je moet echter ook altijd naar de ingrediënten van het product kijken.
Geur
De geur van het antisepticum wordt ook beïnvloed door de samenstelling van de verschillende ingrediënten. De waarneming van geuren is heel subjectief en individueel.
In het algemeen kan een antisepticum ofwel betrekkelijk neutraal en mild ruiken, ofwel zeer penetrant. Volgens productrecensies hebben klanten een chemische geur gerapporteerd. Van antiseptica met een hoog alcoholgehalte is ook vaak gemeld dat ze een sterke geur hebben.
Hoe een antisepticum ruikt heeft niets te maken met de kwaliteit of de werkzaamheid van het product. Een neutrale of aangename geur kan echter een belangrijk aankoopcriterium zijn.
Verpakking
Op het eerste gezicht heeft de verpakking niets met het product zelf te maken, maar ze kan zeker een sterke invloed hebben op de koopbeslissing.
Enerzijds zijn er handige en praktische verpakkingen die ideaal zijn voor op reis, en anderzijds zijn er heel grote verpakkingen die value packs genoemd worden. Hiermee kun je meestal wat geld besparen en een grote hoeveelheid van het product in één keer kopen.
De verpakking van antiseptica moet altijd stevig en luchtdicht zijn, zodat het antisepticum niet per ongeluk kan lekken. Idealiter heeft het ook een kindveilig slot. Je kunt het antisepticum natuurlijk ook bewaren op een plaats die voor kinderen onbereikbaar is.
Gids: Veelgestelde vragen over antiseptica in detail beantwoord
In de volgende paragrafen hebben we alle belangrijke informatie over antiseptica samengevat om eventuele vragen te beantwoorden en je inzicht te geven in de huidige stand van de wetenschap.
Wat is antisepticum en hoe werkt het?
Sepsis wordt veroorzaakt door ziektekiemen en beschadigt de lichaamseigen organen en weefsels op een levensbedreigende manier.
Antiseptica hebben tot taak verschillende bacteriën, virussen en schimmels te doden, te verwijderen of inactief te maken (1).
Antiseptica worden ook in het dagelijks gebruik gebruikt om wonden te reinigen en te ontsmetten. Van de stof wordt gezegd dat hij de volgende effecten heeft
- Bacteriedodend, bacteriostatisch
- Fungicide, fungistatisch
- Virucidaal, virustatisch
- Sporicide
Antiseptica kunnen zowel inwendig als uitwendig gebruikt worden en bezitten in de meeste gevallen alle bovenstaande eigenschappen.
Bacteriedodend, bacteriostatisch
Een eigenschap van het antisepticum is zijn bacteriedodende werking. Het antisepticum kan bacteriën zo beschadigen dat ze voor minstens 99 % gedood worden en dat binnen de eerste 4 uur na het aanbrengen (2, 3).
Daarnaast kunnen antiseptica ook een bacteriostatische werking hebben, wat betekent dat de bacteriën in hun groei geremd, maar niet gedood worden. Sterk geconcentreerde antiseptica met bacteriostatische eigenschappen kunnen vaak ook een bacteriedodende werking hebben, terwijl zeer lage concentraties bacteriedodende antiseptica ook een bacteriostatische werking kunnen hebben (2).
Fungicide, fungistaticum
Antiseptica kunnen ook fungiciden zijn, die verschillende soorten schimmels doden. Fungicide betekent letterlijk schimmels doden en het proces heet fungicide (4).
Net als bacteriën kunnen ook schimmels geremd worden in hun groei en vermenigvuldiging. Een antisepticum met zulke eigenschappen heeft een zogenaamde fungistatische werking (5).
Virucidaal, virustatisch
Virucidale antiseptica kunnen een virusdodend effect vertonen door de virussen volledig te omhullen en hun besmettelijkheid te verhinderen. Antiseptica met virucide werking worden niet gebruikt voor inwendige toepassing, maar worden meestal gebruikt als ontsmettingsmiddelen (6).
Een antisepticum met virucidale werking, ook wel virostatisch middel genoemd, kan de vermenigvuldiging van virussen afremmen zonder ze te doden. Het wordt vooral gebruikt bij virale infecties waarbij het immuunsysteem niet in staat is het virus zelf te bestrijden. Stoffen die medicinaal tegen virussen gebruikt worden hebben uitsluitend virustatische eigenschappen (7).
Sporicidal
Antiseptica kunnen ook de sporen doden, d.w.z. de voortplantings- en overlevingsvormen van schimmels, bacteriën en protozoa, en ze zo steriel maken. Deze eigenschap heet sporicidal. Sporiciden kunnen mogelijk de kieming stoppen door het binnenste sporenmembraan te beschadigen (8).
Welke bijwerkingen kunnen antiseptica hebben?
Dit effect kan leiden tot een aanzienlijke vermindering van de celproliferatie, d.w.z. de groei en vermenigvuldiging van cellen. Dit kan ook tot mogelijke weefselschade leiden. Dit effect is echter slechts in enkele studies onderzocht (10).
Andere mogelijke bijwerkingen die kunnen optreden bij het gebruik van een antisepticum zijn:
- Jeukerig
- Roodheid van de huid
- Zinderend
- Allergische reacties
Antiseptica hebben meestal geen ernstige bijwerkingen en worden zelfs veilig geacht voor gebruik op wonden (11) en in de mond (12).
Wat zijn de verschillende soorten antisepticum?
Type | Beschrijving |
---|---|
Vloeibaar | Vloeibare antiseptica kunnen worden gebruikt als oplossing of als spray. Het grootste voordeel van dit type is de snelle werkingstijd van het middel. Antiseptica in vloeibare vorm kunnen ook individueel worden gedoseerd en in verschillende concentraties worden gemengd. |
Zalf | Zalfantiseptica worden gekenmerkt door een hoog vetgehalte en worden daardoor langzamer geabsorbeerd. Zij zijn zeer geschikt voor droge wonden en mogen liever niet worden gebruikt voor huilende wonden, omdat de wondafscheiding door het vetgehalte kan worden opgehoopt. In dit geval is het beter om vloeibare antiseptica te gebruiken. |
Gel | Antiseptica die als gel worden uitgevoerd hebben een verkoelende werking. Ze hebben een hoog watergehalte en zijn vetvrij. Door deze eigenschappen zijn antiseptische gels ideaal bij brandwonden, insectenbeten en huidirritaties ten gevolge van allergische reacties. |
Welke vorm van antisepticum geschikt is voor jou hangt af van het beoogde gebruik van het product.
Hoe moet antisepticum gedoseerd worden?
- Wond: Voor zowel open als gesloten wonden, zoals schaafwonden, snijwonden en rijtwonden, moeten de getroffen plekken onmiddellijk na de verwonding met antisepticum behandeld worden. Je kunt de wonden besproeien, inwrijven met gel of zalf of deppen met een oplossing. In de meeste gevallen is een enkele toepassing van een antisepticum voldoende. Het kan ook gebruikt worden tot de wond verdwenen is, maar niet langer dan zes dagen (13).
- Huid: Om de huid te ontsmetten moeten antiseptica volgens de DGHM lijst van ontsmettingsmiddelen een verschillende werkingsduur hebben. De belichtingstijd hangt af van het huidoppervlak. Antiseptica moeten ongeveer 15 seconden inwerken op plekken met maar een paar talgklieren en een minuut op plekken met veel talgklieren. Op gewrichten en lichaamsholtes kan de belichtingstijd variëren van één tot tien minuten (14).
- Neus: Bij infecties in de neusholte kunnen antiseptica de ziektekiemen al na een paar dagen verwijderen als het middel twee tot drie keer per dag wordt aangebracht. Zelfs bij moeilijke Staphylococcus aureus infecties konden aanzienlijke verbeteringen en bijna volledige genezingen bereikt worden binnen een zes maanden durende behandeling met antiseptica (15, 16).
- Vaginale zone: Antiseptica kunnen al 30 minuten na het aanbrengen in de vaginale zone eerste verbeteringen laten zien en hun antiseptische werking uitoefenen (17). Na ongeveer zeven dagen is het zeer waarschijnlijk dat de meeste kiemen door het antisepticum gedood zijn en de behandeling van de bacteriële vaginale infectie al met succes voltooid is (18).
Als je niet zeker weet hoe je een antisepticum moet gebruiken, vraag dan advies aan een arts of apotheker.
Wat zijn de alternatieven voor antisepticum?
Alternatief | Beschrijving |
---|---|
Azijn | Azijn is effectief tegen schimmels, virussen en bacteriën. De azijnessence moet ten minste 25% azijnzuur bevatten. Het mengsel is geschikt voor huishoudelijk gebruik en voor het reinigen van wonden. U kunt oppervlakken schoonmaken met pure azijn essence. Voor uw wasgoed, meng de azijn met water in een verhouding van 1:4 en laat het ongeveer 30 minuten weken. U kunt een wond schoonmaken met witte azijn om infectie te voorkomen. |
Zuurstofbleekmiddel | Dit alternatief is niet geschikt voor wonden, maar wel voor wasgoed en oppervlakken. Voeg voor het reinigen van textiel één tot twee eetlepels zuurstofbleekmiddel toe aan het wasmiddel en was op 60°C of hoger. Voor het schoonmaken van oppervlakken kunt u ook zuurstofbleekmiddel mengen met water in een verhouding van 1:4. |
Zout | Zout is zeer goed voor het desinfecteren van wonden en het verwijderen van ziektekiemen. Om dit te doen, moet u eerst water koken en dan het zout erin gieten. Voor 150 milliliter water moet u ongeveer een eetlepel zout gebruiken. Nu kunt u het lauwe zout water direct op de wond gieten of de wond deppen met een watje. Deze procedure moet u meerdere malen per dag herhalen totdat de wond dicht is. |
Uien | Vanwege de stof quercetine die in uien zit, zijn ze uitstekend geschikt om wonden te ontsmetten. Dankzij de zwavelverbinding hebben uien ook een pijnstillende werking. Snipper hiervoor de uien en leg ze op de wond. |
Knoflook | Knoflook is ook ideaal voor het reinigen van wonden vanwege de antibacteriële en ontstekingsremmende werking van allicine. U kunt vier tot vijf teentjes knoflook pletten en mengen met een beetje honing. Breng dit mengsel vervolgens op de wond aan en was het er na tien minuten af. |
Je eigen speeksel | Als je onderweg bent en niets anders bij de hand hebt, kun je ook je eigen speeksel op de wond aanbrengen. Uw eigen speeksel kan een antibacteriële werking hebben en kleine verwondingen ontsmetten, zoals een snee in uw vinger. Dit werkt echter alleen met je eigen speeksel, want vreemd speeksel bevat ook vreemde bacteriën. |
Het mengsel is zowel geschikt voor huishoudelijk gebruik als voor het schoonmaken van wonden.
Je kunt oppervlakken schoonmaken met pure azijnessence.
Voor je wasgoed moet je de azijn met water mengen in een verhouding van 1:4 en het ongeveer laten inweken. Het is belangrijk de juiste optie voor het juiste doel te kiezen. Dit is de enige manier om er zeker van te zijn dat het gewenste effect optreedt.
Beeldbron: Galitckaia / 123rf.com
Referenties (18)
1.
Kramer A, Assadian O, Exner M, Hübner N, Simon A. Krankenhaus- und Praxishygiene. Elsevier GmbH, München. 2012;2:73-91.
Bron
2.
Rheinbaben F, Köhnlein J, Naujox K, Werner S. Zur Wirksamkeit der Kombination von Xylometazolinhydrochlorid und Dexpanthenol gegen Bakterien, Hefen und Viren. 2017;39(2):36-39. doi:10.1016/j.khinf.2017.03.002.
Bron
3.
Grünewald K. Theorie der medizinischen Fußbehandlung, Ein Fachbuch für Podologie. Verlag Neuer Merkur GmbH, München. 2006;1:232-233.
Bron
4.
Salakdeh M. Der Einfluß topisch applizierter Antiseptika auf die Mikrozirkulation der
gesunden Haut. Bergmannsheil Klinik, Bochum. 2005:10-12.
Bron
5.
Assmann H, Beckmann K, Bergmann G, Bohnenkamp H, Doerr R, Eppinger H, Grafe E, Hiller F, Katch G, Nonnenbruch W, Schittenhelm A, Schoen R, Siebeck R, Strahhelin R, Stepp W, Straub H, Stroebe F. Lehrbuch der inneren Medizin. Springer-Verlag, Berlin. 1939;4(1):71-74.
Bron
6.
Wood A, Payne D. The action of three antiseptics/disinfectants against enveloped and non-enveloped viruses. J Hosp Infect. 1998;38(4):283-295. doi:10.1016/s0195-6701(98)90077-9.
Bron
7.
Kampf G. Efficacy of ethanol against viruses in hand disinfection. J Hosp Infect. 2018;98(4):331-338. doi:10.1016/j.jhin.2017.08.025.
Bron
8.
Shapiro MP, Setlow P. Mechanisms of Bacillus subtilis spore killing by and resistance to an acidic Fe-EDTA-iodide-ethanol formulation. J Appl Microbiol. 2006;100(4):746-753. doi:10.1111/j.1365-2672.2006.02838.x.
Bron
9.
Punjataewakupt A, Napavichayanun S, Aramwit P. The downside of antimicrobial agents for wound healing. Eur J Clin Microbiol Infect Dis. 2019;38(1):39-54. doi:10.1007/s10096-018-3393-5.
Bron
10.
Hirsch T, Jacobsen F, Rittig A, Goertz O, Niederbichler A, Steinau H, Seipp H, Steinstraesser L. Vergleichende In-vitro-Studie zur Zytotoxizität klinisch eingesetzter Antiseptika. 2009;60(12):984-991.
Bron
11.
Daeschlein G. Antimicrobial and antiseptic strategies in wound management. Int Wound J. 2013;10 Suppl 1:9-14. doi:10.1111/iwj.12175.
Bron
12.
Osso D, Kanani N. Antiseptic mouth rinses: an update on comparative effectiveness, risks and recommendations. J Dent Hyg. 2013;87(1):10-18.
Bron
13.
Kramer A, Adrian V, Rudolph P, Wurster S, Lippert H. Explantationstest mit Haut und Peritoneum der neonaltalen Ratte als Voraussagetest zur Verträglichkeit lokaler Antiinfektiva für Wunden und Körperhöhlen. Springer-Verlag, Berlin. 1998;69:840-845.
Bron
14.
Borneff-Lipp M, Gebel J. Desinfektionsmittel-Liste der DGHM. mhp-Verlag GmbH, Wiesbaden. 2002:10.
Bron
15.
Steed L, Costello J, Lohia S, Jones T, Spannhake E, Nguyen S. Reduction of nasal Staphylococcus aureus carriage in health care professionals by treatment with a nonantibiotic, alcohol-based nasal antiseptic. 2014;42(8):841-846.
Bron
16.
Cernich C. Universal Preoperative Antiseptic Nasal and Skin Decolonization for Reduction in SSI and Associated Costs. 2020;48,(8):50.
Bron
17.
Enzelsberger H, Eppel W, Dorninger G, Wewalka G. Zur Effizienz von Verfahren für die präoperative Vaginalantiseptik. Geburtshilfe Und Frauenheilkunde. 1995;55:707-710. doi:10.1055/s-2007-1022319.
Bron
18.
Friese K, Neumann G, Siebert J, Harke H, Kirschner W. Vergleich zweier lokaler Antiseptika in der klinischen Anwendung bei bakteriell bedingten Vaginalinfektionen. Geburtshilfe Frauenheilkunde. 2000;60(6):308-313. doi:10.1055/s-2000-9536.
Bron